Gister was het Wereldproefdierendag. Jaarlijks wordt deze dag gehouden als protest tegen dierproeven en om alle proefdieren te herdenken. Ik kwam erachter dat ik helemaal niet zoveel wist over dierproeven in Nederland: wat is hier toegestaan, waarom doen we het überhaupt en is hier een oplossing voor? Een wereld zonder proefdieren klinkt fantastisch, maar is het ook realistisch? Ik deel mijn bevindingen met jou.

De reden waarom ik over deze onderwerpen schrijf

Ik deel vaker artikelen over wat er mis is met bepaalde industrieën. Ik schreef over wol en truffels, maar ook over honing, vis en ei. Zulke artikelen schrijven vind ik lastig. Ik stel het uit, mijn maag draait om en ik ben van slag. Ik vind het belangrijk om het veganisme positief te benaderen en het liefst schrijf ik inspirerende en praktische artikelen. Een activistische stijl past niet bij mij. Toch kan ik mijn ogen niet sluiten en vind ik, omdat ik deze blog heb, informatie moet delen over deze onderwerpen. Al is het alleen maar omdat ik één persoon kan overtuigen om een andere beslissing te nemen die goed is voor zichzelf en voor de dieren. Ook zorgt het bij mij ervoor dat ik precies weet waarom ik bepaalde keuzes maak. Ik raak hierdoor extra gemotiveerd om nog meer mensen te overtuigen van deze levensstijl.

De reden dat ik mij heb verdiept in dit onderwerp is omdat ik dit artikel tegenkwam. Ik schrok van het feit dat ik niet wist dat er in Nederland apen worden gebruikt voor proeven. Het is veel dichterbij dan ik dacht: zelfs in Amsterdam is er een onderzoekscentrum waar apen zitten.

Waarom worden er dierproeven ingezet?

Proeven in Nederland zijn toegestaan om de kwaliteit van medicijnen, stoffen en voedingsmiddelen te testen. Wij mogen niet zomaar nieuwe voedingsmiddelen en medicijnen krijgen, dat moet eerst onderzocht worden. Ook gebruiken wetenschappers dierproeven om meer te leren over de biologische processen in het lichaam. Zoals het ontstaan en verloop van ziekten. Daarvoor zijn dierproeven nodig, blijkbaar. Testen worden vaak eerst gedaan met twee dieren: een knaagdier en een niet-knaagdier. Afhankelijk van het resultaat worden hierna mensen gevraagd voor klinische testen. Het doel van een onderzoek met proefdieren is om de volksgezondheid te beschermen; de veiligheid van de mens is het uitgangspunt. Daar gaat het wat mij betreft mis. Bij DIERproeven staan niet de mens, maar het dier centraal. Je kunt dus wel dieren gebruiken, alsnog moet het worden getest op de mens.

Het leven van een proefdier

In Europa worden jaarlijks zo’n 12 miljoen proefdieren gebruikt in experimenten. In Nederland worden meer dan 500.000 proefdieren gebruikt. Meestal gaat om muizen en ratten, maar ook cavia’s, hamsters, konijnen, kippen, honden, katten, apen, paarden en varkens worden ingezet. De dieren worden gebruikt als product: ze zitten in kleine kooien, hebben continue medicatie en worden na de proef meestal gedood. Dit laatste wordt gedaan omdat hun weefsels en organen worden onderzocht. Proefdieren ervaren niet alleen pijn, maar ook stress, eenzaamheid en angst. Naast de proefdieren zijn er nog dieren die onbruikbaar zijn. Zij worden afgemaakt omdat ze het verkeerde geslacht hebben of omdat ze te veel zijn gefokt. Dieren die wel na de proef blijven leven worden ingezet bij een andere proef of voor de fok voor nieuwe proefdieren. Heel soms komen zij in een stal of een boerderij terecht.

Proeven op apen

Onderzoek met apen zijn een extra gevoelig onderwerp (hoewel, een dier = een dier in mijn ogen) omdat wij zo op elkaar lijken. Dit is ook het argument waarom apen nog gebruikt worden in onderzoeken: omdat ze in gedrag en anatomie zo op ons lijken. Sommige onderzoekers, bijvoorbeeld in de hersen- en cognitie wetenschap, kunnen geen andere dieren gebruiken omdat apen in staat zijn moeilijk taken uit te voeren en omdat de hersenen lijken op mensenhersenen. Ook zijn er infectieziekten die niet bij andere dieren voorkomen dan bij mensen en apen, zoals HIV.

Het onafhankelijke Rathenau Instituut publiceerde in 2017 een rapport waar zij een andere manier van denken voorstelt in het afbouwen van apenproeven. Hét alternatief bestaat namelijk niet. Voor afschaffing van proeven met apen is een nieuwe manier van denken en werken nodig. Er zijn inmiddels zoveel technologische innovaties die bijdragen dat er minder apen nodig zijn of dat zij vervangen kunnen worden. Mocht je benieuwd zijn naar het hele rapport, dat kun je hier vinden.

Wat wordt eraan gedaan om dierproeven te minderen (en te stoppen)?

In 2015 deed Martijn van Dam, oud-staatssecretaris, de uitspraak dat Nederland in 2025 koploper wordt in proefdiervrije innovatie. De helft van het aantal dierproeven moet dan vervangen zijn. De laatste keer dat wij vooruitliepen in deze innovatie was in 1997 toen dierproeven niet meer mocht voor cosmetica. Toch is deze ambitie onhaalbaar want er wordt te weinig geld geïnvesteerd. Gister tijdens Wereldproefdierendag heeft Animal Rights 75.000 handtekeningen overhandigd aan de Tweede Kamer. Met deze actie willen zij laten zien dat de Tweede Kamer meer geld beschikbaar moeten stellen om proeven met dieren tegen te gaan door meer te investeren in alternatieven.

Verschillende instanties en universiteiten zijn lang bezig om proefdieren overbodig te maken. Zo wordt er gewerkt aan een computermodel waarmee hartproeven gedaan kunnen worden. Verder zijn er testen met cel- en weefselkweken (ook van menselijk materiaal) en met menselijke organen (die zijn overgebleven na een operatie). Ook blijkt uit onderzoek dat in veel gevallen het testen op één diersoort in plaats van twee voldoende is.

Wat kun jij doen?

Zelf grijp ik nog wel eens naar een pijnstiller wanneer ik hoofdpijn heb. Grote kans dat dit getest is op dieren. Je kunt dit natuurlijk vermijden door helemaal geen medicatie meer te gebruiken, maar ik denk niet dat dit realistisch is. Daarom kijk ik naar andere zaken waarin ik wél invloed op heb. Cosmetica mag binnen Europa niet meer op dieren worden getest, maar er zijn hier wel producten verkrijgbaar die niet dierproefvrij zijn. Daarom kies ik ervoor om geen make-up, verzorgingsproducten en schoonmaakartikelen te kopen die op dieren zijn getest. Ook instanties zoals Animal Rights steunen is goed. Hoe meer mensen hun stem laten horen dat zij hierop tegen zijn, hoe eerder er verandering komt.

Bronnen: Rathenau Instituut, Stichting Informatie Proefdieren, AD.nl, Animal Rights, Volkskrant.nl

Ik ben benieuwd hoe jij denkt over proefdieren. Was jij hiervan op de hoogte? Heb jij nog tips om dierproeven zo veel mogelijk te vermijden? Laat het hieronder weten in de comments of via Facebook en Instagram.